Grzbiet Śródatlantycki
sabunia portal
Witam!
Chwilowy przerywnik
Tym razem Robin Cook i jego "Uprowadzenie"
"Ponta Delgada na Azorach. Grupa amerykańskich geologów prowadzi badania Grzbietu Śródatlantyckiego. Kiedy przez dłuższy czas nie udaje się pobrać próbek szczególnie twardej skały, ekipa jest zmuszona do zejścia na dno. Członkowie wyprawy natykają się tam na coś, czego istnienia nie podejrzewali nawet w najśmielszych snach. Odkrycie to całkowicie zmieni ich wyobrażenie o dziejach ludzkości i życiu na Ziemi"
Pozdrawiam!
Uprowadzenie - Robin cook (fantastyczno naukowe)
Grupa amerykańskich geologow prowadzi badania Grzbietu Środatlantyckiego. Kiedy przez dłuższy czas nie udaje się pobrać probek, ekipa zmuszona jest zejść na dno. Członkowie wyprawy natykają się na coś, czego istnienia nie podejrzewali nawet w najśmielszych snach. Odkrycie to całkowicie zmieni ich wyobrażenie o dziejach ludzkości i życiu na Ziemi.
Alejka.pl
Islandia leży na granicy Oceanów Atlantyckiego i Arktycznego. Zajmuje powierzchnię 102,8 tys, km2 i liczy niecałe 300 tys. mieszkańców. Wyspa została ukształtowana przez zjawiska wulkaniczne i stanowi nawodną część Grzbietu Śródatlantyckiego. Zbudowana jest z trzeciorzędowych i czwartorzędowych skał bazaltowych, a jej powierzchnia ma charakter wyżynno-górzysty, z czego większość stanowi płaskowyż z rozległymi pokrywami lawowymi i tufowymi o wys. 700–1000 m, opadający stromo ku wybrzeżom. Na wyspie znajdują się liczne stożki wulkaniczne, najwyższym szczytem jest HvannadalshnĂşkur (2119 m). Niewielkie obszary nizinne znajdują się głównie na wybrzeżach południowych i południowo-zachodnich. Linia brzegowa, z wyjątkiem południa jest dobrze rozwinięta, wybrzeża różnorodne, na zachodzie, północy i wschodzie liczne zatoki i głębokie fiordy, na południu płaskie wybrzeża aluwialne. Islandia stanowi obszar aktywny sejsmicznie. Na wyspie znajduje się 26 czynnych wulkanów (najaktywniejsze: GrĂmsvĂśtn 1719 m, Hekla 1491 m, Katla 1363 m), powtarzają się trzęsienia ziemi, a w miejscach wygasającej działalności wulkanicznej występują gejzery (najbardziej znany Wielki Gejzer). Ok. 12% powierzchni zajmują lodowce (m.in. VatnajĂśkull — 8400 km2, największy w Europie). Rzeki są krótkie (z progami i wodospadami) o zmiennych stanach wód; główne rzeki ÞjórsĂĄ (dł. 237 km) i HvitĂĄ; liczne jeziora polodowcowe (największe Thingvallavatn); roślinność skąpa, zbiorowiska tundrowe z niskimi brzozami i wierzbami, miejscami przechodzące w torfowiska; lasotundra porasta 6% powierzchni wyspy, w sąsiedztwie źródeł łąki o znaczeniu gospodarczym. Większość obszaru wyspy jest pustynią skalną; przyroda jest chroniona w ok. 20 rezerwatach i 3 parkach narodowych: Park Narodowy Þingvellir (powierzchnia 50 km2), Park Narodowy JĂśkulsĂĄrgljĂşfur (powierzchnia 150 km2), oraz Park Narodowy Skaftafell (powierzchnia 1600 km2).
rodzaj — wyspa
nazwa — Islandia, isl. Ăsland
państwo — Islandia
położenie — pn.-zach. Europa, na granicy O. Atlantyckiego i O. Arktycznego
powierzchnia — 102,8 tys. km2
A. Do dużych form należą:
1. Szelf - platforma kontynentalna o głębokości od 0 do 200 m. i małym nachyleniu otaczająca pasem kontynenty (podwodne przedłużenie lądu), przeciętna szerokość 74 km (od 15 do 1 400 km). Intensywnie eksploatowane dla celów rybołówstwa oraz wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego. Morze Północne w całości leżące na szelfie określane jest jako morze szelfowe.
2. Stok kontynentalny o dużym nachyleniu i głębokości od 200 do 3 000 m., często pocięty kanionami.
3. Baseny oceaniczne - obejmujące głębokości od 3 000 do 6 000 m., zajmują 73 % powierzchni dna morskiego.
4. Rowy oceaniczne są to głębokie (poniżej 6 000 m.), długie i wąskie (szerokość 30-40 km) obniżenia dna morskiego o stosunkowo stromych stokach, zazwyczaj na skraju oceanu. Najwięcej i najgłębsze rowy występują na Pacyfiku - w najgłębszych z nich, Rowie Mariańskim i Rowie Filipińskim zmierzono głębokości ponad 11 000 m. Jak widać najwyższe szczyty Himalajów dochodzące blisko 9 000 m. "chowają się" w największych głębiach o ponad 2 - 3 km. Rowy oceaniczne są obszarami niespokojnymi tektonicznie, w ich rejonie występują częste trzęsienia ziemi, a na ich skutek największe fale morskie (tzw. tsunami).
5. Grzbiety śródoceaniczne są długimi wzniesieniami dna o stromo nachylonych stokach i nieregularnej topografii. Przebiegają przeważnie po środku oceanów, o łącznej długości około 60 000 km. Grzbiety rozdzielają oceany na poszczególne baseny i w dużym stopniu wpływają na głębinową cyrkulację mas wodnych. Wznoszą się one z dna morskiego, jeżeli uwzględnimy również wysokość szczytowych punktów niektórych wysp, nawet na przeszło 10 000 m. na Pacyfiku i do przeszło 8 000 m. na Atlantyku.
Największy system górski na ziemi stanowi Grzbiet Śródatlantycki. Ciągnie się on na długości 2 300 km w kształcie litery S od Islandii do Wyspy Bouveta (55o S). Grzbiet ten dzieli ocean na wschodni i zachodni na równej prawie odległości między kontynentami Ameryk a z drugiej strony Europy i Afryki. Po obu stronach grzbietu znajdują się głębokości przekraczające 5 000 m. Grzbiet ten wychodzi w postaci wysp nad poziom morza np. Azory z najwyższym wzniesieniem 2 320 m. n. p m.
Forma dna Poziomy
batymetryczne Powierzchnia
w tys. km2 w %
Szelf
0 - 200 28 285 7,8
Stok kontynentalny 200 - 3 000 65 697 18,1
Baseny oceaniczne 3 000 - 6 000 264 642 73,1
Rowy
oceaniczne > 6 000 3 759 1,0
B. Małe formy dna morskiego:
1. Pojedyncze góry i guyoty są podmorskimi stożkami wulkanicznymi. Stoki ich są bardziej strome niż na lądzie, gdyż krzepnięcie lawy w morzu było szybsze, podnoszą się z dna morskiego na wysokość do 5 km.
Góry podwodne mają grzbiety niewyrównane, zazwyczaj kopulaste, co świadczy o tym, iż nigdy nie osiągnęły powierzchni morza.
Guyoty, nazwa od nazwiska szwajcarskiego geografa z XIX w. Arnolda Guyota, zwane też górami stołowymi charakteryzują się płaskimi szczytami ściętymi niegdyś przez fale morskie, gdy góra wystawała ponad poziom morza.
Na Pacyfiku znajduje się ok. 10 000 gór podwodnych i guyotów.
2. Rafy koralowe i atole występują w morzach ciepłych, przeważnie w pasie równikowym na szerokościach 20o N - 20o S. Zbudowane są ze szkieletów koralowców.
- o -
Na koniec ciekawostka terminologiczna. W polskim nazewnictwie geograficznym proponowano (słownik PWN 1959 r.) wprowadzenie, przez analogię do nazw: Atlantyk, Pacyfik również "Indyk" jako nazwę Oceanu Indyjskiego. Nazwa ta ze zrozumiałych względów nie przyjęła się.
Atlantycki Ocean czyli Atlantyk to obszar wodny (drugi co do wielkości po Oceanie Spokojnym)położony pomiędzy Europą i Afryką a Ameryką Północną i Ameryką Południową. Powierzchnia Oceanu Atlantyckiego wynosi 106 463 tys km2. W jego skład wchodzą: Morze Arktyczne, Morze Północne, Morze Bałtyckie, Morze Śródziemne, Morze Czarne, Zatoka Meksykańska i Morze Karaibskie. Największe rzeki uchodzące do Oceanu Atlantyckiego to: Nil, Amazonka, Missisipi-Missouri, Kongo.
Maksymalna głębokość - Rów Puerto Rico 9219 m, średnia głębokość wynosi 3332 m. Ogólna powierzchnia wysp położonych na Oceanie Atlantyckim wynosi 8,6 mln km2. Największe wyspy to Wyspy Brytyjskie, Grenlandia, Spitsbergen, Kuba, Islandia, Nowa Fundlandia, Haiti.
Charakterystycznymi dla dna Oceanu Atlantyckiego są wzniesienia Grzbietu Śródatlantyckiego rozciągające się przez środek dna. Głębia Romanche (7 758 m) dzieli Grzbiet Śródatlantycki na Grzbiet Północnoatlantycki i Południowoatlantycki. Na wschód od Grzbietu Śródatlantyckiego występują baseny oceaniczne - Hiszpański, Gwinejski, Angolski, Kapski, Afrykańsko-Antarktyczny i Zielonego Przylądka, natomiast zachodnia część Oceanu Atlantyckiego zawiera baseny - Gujański, Północnoamerykański, Labradorski, Brazylijski i
Argentyński.
Prądy powierzchniowe
Prądy powierzchniowe na Oceanie Atlantyckim przybierają kształt dwóch wielkich kręgów, na półkuli północnej (poruszających się zgodnie z ruchem wskazówek zegara) i południowej (poruszających się niezgodnie z ruchem wskazówek zegara).
Na półkuli południowej wzdłuż równika od zachodnich wybrzeży Afryki w kierunku Ameryki Południowej płynie ciepły Prąd Południoworównikowy, w okolicach Przylądka Branco, na wschodnim wybrzeżu Ameryki Południowej rozdziela się na Prąd Gujański oraz na Prąd Brazylijski, który płynie na południe do ujścia rzeki La Platy, gdzie w okolicach 40°S łączy się z zimnym Prądem Wiatrów Zachodnich i wraca jako zimny Prąd Benguelski do zachodnich wybrzeży Afryki.
Na półkuli północnej wzdłuż równika od zachodnich wybrzeży Afryki w kierunku Ameryki Południowej płynie ciepły Prąd Północnorównikowy, u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej łączy się z Prądem Gujańskim i płynie w kierunku Zatoki Meksykańskiej, a następnie wzdłuż wybrzeży Ameryki Północnej (przełęcz ciepłego Prądu Zatokowego - Golfstromu), w okolicach 40°N skręca na wschód i płynie w kierunku Europy, gdzie rozdziela się na ciepły Prąd Północnoatlantycki, płynący na północ w kierunku Półwyspu Skandynawskiego, oraz na zimny Prąd Kanaryjski, który płynie na południe do zachodnich wybrzeży Afryki, gdzie łączy się z ciepłym Prądem Północnorównikowym.
Prądy głębinowe
Prądy głębinowe Oceanu Atlantyckiego podzielone są na kilka warstw - najzimniejsze wody antarktyczne, zajmują obszar w okolicach dna i płyną w kierunku równika, wody północnoatlantyckie zajmują obszar pomiędzy 2000 a 3000 m i płyną na południe, natomiast wody pochodzące z topnienia lodów płyną na głębokości 1000 m i kierują się na północ.
Temperatura i zasolenie
Temperatura wody powierzchniowej kształtuje się w zimie od +27°C (w okolicy równika) do -1°C (w okolicach biegunów), w lecie na poziomie od +26°C (wybrzeża Afryki) do -1°C (przy biegunach), średnia temperatura wód powierzchniowych Oceanu Atlantyckiego wynosi 16,9°C.
Zasolenie wynosi od 37� (strefy zwrotnikowe) do 34� (okolice Antarktydy), średnie zasolenie wód powierzchniowych wynosi 35,3�.
Flora i fauna
Flora Oceanu Atlantyckiego jest mało urozmaicona, składa się z brunatnic(strefa przybrzeżna Północnego Atlantyku), tasiemnic (przy ujściach rzek), zielenic(strefa gorąca). Na plankton roślinny składają się okrzemki, bruzdnice, kokolitofory i sinice.
Faunę Oceanu Atlantyckiego tworzą ssaki morskie (uchatki i wieloryby), ptaki oceaniczne, latające ryby, rurkopławy, krążkopławy, oraz niezliczone gatunki ryb. Ocean Atlantycki, a w szczególności jego północna część stanowi ogromne łowisko rybne (prawie 1/2 połowów światowych), łowi się tu głównie
Cytat
A sami byli dla siebie większym ciężarem niż ciemność. Mdr 17,20
A sami byli dla siebie większym ciężarem niż ciemność. Mdr 17,20_2